Dit najaar zou voor de eerste keer het nieuwe festival Eilân plaatsvinden op Terschelling. Een dancefestival tussen de duinen aan de zee, wie wil dat niet? Helaas zette de voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Nederland op 6 september 2019 een dikke streep door de omgevingsvergunning, na eerder op 2 september al de evenementenvergunning (tijdelijk) te hebben geschorst. Voor de organisatie zat er niks anders op dan afgelopen vrijdag het festival definitief af te lasten.
Frustratie en verwarring overheersen op Facebook bij de mensen die een kaartje hadden bemachtigd. Vriendjespolitiek tussen de bewoners en de rechter? Het Nederlandse Fyre? Of gewoon een falende gemeente? Nu beide uitspraken gepubliceerd zijn, kan de balans worden opgemaakt en wellicht het een en ander worden verhelderd.
De feiten
De voorzieningenrechter schorste de evenementenvergunning voor het eerst op 2 september 2019 op. Stichting Ons Schellingenland en een aantal bewoners hadden de rechter hierom gevraagd uit zorg over de mogelijke negatieve gevolgen voor de natuur. Uit het vonnis blijkt allereerst dat de organisatie weinig te verwijten viel. Zij had immers tijdig op 12 november 2018 de aanvraag voor de evenementenvergunning ingediend. De voorzieningenrechter gaf de gemeente Terschelling er flink van langs en oordeelde dat de evenementenvergunning om een behoorlijk aantal redenen niet verleend had mogen worden.
De redenen kort samengevat op een rijtje:
- In de evenementenvergunning ontbreekt een gemotiveerde ontheffing voor de geluidsoverlast;
- Een kenbare motivering waarom de burgemeester van mening is dat een muziekfestival gehouden kan worden in een Natura 2000-gebied (een beschermd natuurgebied) en naast een stiltegebied ontbreekt;
- Het feit dat de voorgenomen verlening van de omgevingsvergunning pas definitief plaats zal vinden na aanvang of mogelijk zelfs pas na afloop van het festival is onzorgvuldig;
- Nu het verboden is om in een milieubeschermingsgebied zonder noodzaak geluid voort te brengen, is hiervoor een ontheffing nodig. Deze is wel aangevraagd, maar nog niet verleend.;
- De eerder gestelde voorwaarde dat pas gebruik gemaakt kan worden van de evenementenvergunning na verlening van de omgevingsvergunning heeft de gemeente middels een gedoogvergunning laten vervallen. Ook dit acht de voorzieningenrechter onzorgvuldig, met name nu de vergunningsaanvraag reeds van 12 november 2018 dateert. Met andere woorden: de gemeente had tijd genoeg om deze extra vergunning af te geven voor aanvang van het festival.
Tweede kans
De voorzieningenrechter schorste dus de evenementenvergunning op 2 september 2019 maar gaf de gemeente wel nog een kans om deze gebreken te herstellen. Hij besliste dat de evenementenvergunning geschorst werd totdat de gemeente de omgevingsvergunning had verleend. Bij de verlening van een dergelijke omgevingsvergunning dient immers een zorgvuldige afweging van de ruimtelijke belangen plaats te vinden. In deze afweging kon de gemeente, door een goede motivering te geven waarom de omgevingsvergunning in dat geval wordt verleend, de eerder genoemde gebreken immers herstellen.
Greep de gemeente deze kans aan? De gemeente verleende in ieder geval op 6 september 2019 een omgevingsvergunning. Hierop tekende een aantal belanghebbenden opnieuw bezwaar aan en vroegen de voorzieningenrechter opnieuw om de vergunning te schorsen. Uit het vonnis van de voorzieningenrechter blijkt dat de gemeente helaas opnieuw op uiterst onzorgvuldige wijze deze vergunning had verleend.
Kort samengevat de belangrijkste gebreken volgens de voorzieningenrechter op een rijtje:
- Het festival vond ook na verplaatsing van een van de podia nog steeds plaats in een gebied dat direct grenst aan een stiltegebied en een Natura 2000-gebied. Een vergunning voor een project dat leidt tot toename van stikstofdepositie in een dergelijk gebied is een plan dat significante gevolgen kan hebben en dient passend te worden beoordeeld. Dit is bij deze vergunningverlening niet gebeurd;
- Op basis van het overgelegde rapport kan ook niet worden uitgesloten dat het project geen significante gevolgen heeft voor het Natura 200-gebied, zoals door de gemeente gesteld wordt;
- Het door de gemeente overgelegde rapport van Koolstra Advies is bovendien onzorgvuldig: zo is er gebruik gemaakt van een calculatiemethode, die niet geregeld is in de Regeling natuurbescherming en is er niet gemotiveerd waarom deze calculatiemethode ondanks vastgestelde tekortkomingen in dit geval gerechtvaardigd is. Zo zijn er verder in deze calculatiemethode gemiddelden ingevoerd die niet overeenstemmen met de te verwachten pieken in autoverkeer;
- Met de enkele overweging van de gemeente dat er geen verstoring plaats zal vinden voor de beschermde diersoorten in het natuurgebied is niet voldaan aan de vereiste zorgvuldige afweging van ruimtelijke belangen;
- Uit het ecologisch rapport blijkt onvoldoende dat met zekerheid vaststaat dat het festival geen belangrijke negatieve effecten zal hebben op de beschermde soorten, ook niet indien rekening wordt gehouden met de verplaatsing van een van de podia.
Had dit voorkomen kunnen worden?
Men kan zich na bestudering van dit vonnis toch niet aan de indruk onttrekken dat de ambtenaren in kwestie onvoldoende specifieke kennis in huis hebben gehad om deze vergunningsproblematiek aan te pakken. Op zich ook best begrijpelijk: Terschelling telt nog geen 5.000 inwoners en zal het moeten doen met een klein ambtenarenapparaat. Juist in dit soort zaken is het daarom voor een dergelijke kleine gemeente (voor zover dat i.c. niet gebeurd mocht zijn) zaak om zo vroeg mogelijk expertise in te huren (door bijvoorbeeld een advocaat in te schakelen) om te voorkomen dat een aanvraag voor een festival onzorgvuldig wordt afgehandeld. Zeker nu uit de gehele gang van zaken blijkt dat ook de gemeente Terschelling graag wilde dat dit festival er zou komen.
Erg zuur dus in dit geval voor de organisatie. Zij hebben tijdig de aanvraag voor het festival ingediend bij een welwillende gemeente maar lopen, door onzorgvuldig handelen van die zelfde gemeente, alle inkomsten mis en flinke verliesposten op, terwijl ze zelf buitenspel staan.
Vroegtijdige inschakeling advocaat
Dit wijst nogmaals uit dat het altijd raadzaam is voor een organisatie zo vroeg mogelijk gebruik te maken van gespecialiseerde advocaten. Vroegtijdige inschakeling van advocaten had ook in dit geval kunnen voorkomen dat de aanvraag zo lang op de plank is blijven liggen en de vergunningverlening onzorgvuldig is geschied. Zo had in dit geval een advocaat vroegtijdig de gemeente kunnen wijzen op de valkuilen en de complicaties m.b.t. de beschermde natuurgebieden en de vereiste zorgvuldige rapporten. De advocaat had overleg kunnen voeren met de gemeente over een spoedige afhandeling van de aanvraag en mogelijk bij de rechter af kunnen dwingen dat er binnen de termijn beslist zou worden op de aanvraag (voor zover dit alles in dit geval niet gebeurd is). Dit had veel ellende kunnen voorkomen.
Een en ander werpt wel de vraag op hoe dat dan zit bij dat andere grote festival op Terschelling, Oerol, dat niet vier maar tien dagen duurt en op het hele eiland plaatsvindt. Maar misschien is het beter om geen slapende honden wakker te maken.
Wacht als organisatie nooit op een beslissing van de gemeente, maar schakel vroegtijdig, ruimschoots voor de aanvraag een advocaat in. Bovens Advocatuur staat u hierbij graag bij.
De volledige uitspraken zijn hier te raadplegen: https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBNNE:2019:3768&showbutton=true&keyword=eilan